Ceramika, porcelana czy biskwit? Co kryje się pod różną temperaturą wypalania jednego materiału.

  Jak często widzicie hasło "porcelana"? A biskwit lub ceramika? Wszystkie trzy nazwy łączy jedno: wszystkie powstają z gliny. Wobec tego, dlaczego się tak bardzo różnią? Dziś trochę o podstawach.

 Z racji tego, że od dłuższego czasu zajmuję się malowaniem porcelany, często przeglądam sklepy w poszukiwaniu półproduktów. Czytuję również posty wrzucane przez inne rękodzielniczki czy rękodzielników i w nich, oprócz hasła "porcelana" często przewija się też słowo "ceramika". Wiedziałam, że oba te materiały pochodzą z gliny, ale czym się różnią? Jak to się dzieje, że z jednego wychodzi ceramika, a z drugiego porcelana? I gdzie w tym wszystkim jeszcze jest biskwit, porcelit i fajans?

Początki...

    Nie, nie będę Wam pisać o historii, bo to dłuższy temat na inny wpis. Wspomnę tylko, że garncarstwo ceramiczne znane jest od epoki neolitu, czyli tak pi razy oko - 8000 lat p.n.e. (chociaż spotkałam też informacje o 13 tys. lat p.n.e.), a porcelana została wynaleziona przez Chińczyków w VII wieku. W Europie "wynaleziono" ją dopiero jedenaście wieków później, przed tym była sprowadzana z Państwa Środka. 
  Bardziej chcę się skupić jak powstają wszystkie naczynia - od samego początku. 

Materiałem, którego używa się do wyrobu naczyń ceramicznych i porcelanowych jest glina, a dodatki warunkują efekt końcowy.

...i końce.

 I zależnie od tego, co zostanie dodane i jaka temperatura wypalania zostanie narzucona, mamy takie oto materiały końcowe:

• ceramika (kamionka) - połączenie gliny z szamotem lub piaskiem kwarcowym i wypalenie w 1230 - 1300०C.  Naczynia przed wypalaniem pokrywane są sproszkowanymi minerałami, dzięki czemu tworzy się szklista, nieprzepuszczalna warstwa. W Polsce chyba najbardziej obecnie znanym ośrodkiem produkcji ceramiki jest Bolesławiec. 
• porcelit - wytwarzany z gorszej jakości kaolinu, wypalany w temperaturze zbliżonej do 1320०C. raczej nie używany przy produkcji naczyń, choć wyjątkiem mogą być naczynia do zapiekania. Głównie wyrabiane są z niego muszle klozetowe czy umywalki, chociaż na stronach niektórych sklepów z naczyniami spotkałam się z informacją o posiadanych kubkach porcelitowych.
• fajans  - rodzaj ceramiki wytwarzanej z zanieczyszczonej glinki kaolinowej, wypalanej w temperaturze ok. 1200०C.  Jest to "gorszy" brat porcelany, ale służący do wyrobu wielu naczyń. Zwykle barwiony podszkliwnie (o barwieniu będzie w innymi artykule), ale ze względu na swoje właściwości, często mający drobne spękania na dnie naczynia. To zresztą jest jego charakterystyczną cechą i często dzięki temu już na pierwszy rzut oka można go odróżnić od porcelany.
• porcelana - najbardziej szlachetny wytwór wypalania glinki kaolinowej. Wypalana w temperaturze 1280०C - 1460०C. Charakteryzuje się nieprzepuszczalnością - nawet bez pokrycia szkliwem, jest lekka, odporna na zarysowania, zwykle barwiona naszkliwnie.
• biskwit - wstępnie spieczona masa ceramiczna -  temperatura wypiekania jest znacznie niższa niż poprzednie cztery typy. Raczej nie przekracza 1100०C. Charakterystycznym dla niego jest matowy wygląd. Biskwit jest przepuszczalny, więc nie może być raczej używany do wytwarzania naczyń, za to jest dużo łatwiejszy w obróbce mechanicznej i szkliwieniu niż pozostałe - między innymi dlatego był chętnie wykorzystywany przy produkcji figurek (XVII - XVII w) czy medalionów z kameą. 

Tak więc widzicie - świat ceramiki jest bardzo bogaty. Odrobina gliny natchnęła człowieka do zrobienia naczyń, terakoty, figurek....Warto odkrywać fascynującą historię ceramicznego rzemiosła - zwłaszcza, że coraz częściej wracamy do rękodzielniczych, indywidualnych wzorów, zmęczeni masówką. 
Mam nadzieję, że trochę przybliżyłam Wam bogaty świat ceramiki. 

•